VNDIRECT- Rủi Ro hay Tiềm Năng?

Điểm nổi bật:

• Tấn công Mạng: VNDIRECT đã trải qua một sự cố bảo mật nghiêm trọng vào ngày 24 tháng 3 năm 2024 khi công ty bị hacker tấn công. Điều này dẫn đến việc Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh phải ngắt kết nối với VNDIRECT cho đến khi khắc phục xong vấn đề. 
• Môi giới: VNDirect giảm vị thế, hiện đứng TOP 6 về thị phần môi giới cổ phiếu, chứng chỉ quỹ và chứng quyền có bảo đảm tại HOSE với 5,7%; TOP 3 tại HNX với 7%; và TOP 5 tại UPCoM với 5,65%. (Quý 3/ 2024)

Lợi nhuận chính của VNDIRECT (VND) đến từ các nguồn sau:

1. Hoạt động cho vay ký quỹ (Margin Lending):
   • 2021-2022:
     • Thị trường chứng khoán bùng nổ, VN-Index đạt đỉnh gần 1.500 điểm. Dư nợ margin của VND tăng mạnh, đạt mức cao kỷ lục 16.000 tỷ đồng vào cuối năm 2021.
     • Lãi từ các khoản cho vay ký quỹ chiếm tỷ trọng lớn nhất trong doanh thu, tăng trên 40% so với 2020.
   • 2023:
     • Thị trường giảm sút do lãi suất tăng cao và thanh khoản suy yếu. Dư nợ margin giảm xuống còn 11.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, nguồn thu từ lãi vay vẫn ổn định nhờ vào biên lãi suất cao hơn.
2. Nghiệp vụ môi giới chứng khoán:
   • 2021:
     • Số lượng tài khoản chứng khoán mở mới tăng mạnh, đặc biệt là từ nhà đầu tư cá nhân. Doanh thu từ phí môi giới tăng 60% so với năm 2020.
   • 2022-2023:
     • Thanh khoản thị trường giảm mạnh, giá trị giao dịch bình quân ngày giảm hơn 30%. Doanh thu từ môi giới suy giảm nhưng vẫn giữ vai trò quan trọng nhờ thị phần ổn định.
3. Tự doanh chứng khoán:
   • 2021:
     • Hoạt động tự doanh đạt lợi nhuận cao nhờ xu hướng tăng giá của cổ phiếu và trái phiếu. Lợi nhuận từ tự doanh chiếm gần 20% tổng lợi nhuận.
   • 2022-2023:
     • Giá cổ phiếu giảm mạnh, nhiều danh mục tự doanh bị lỗ. VND ghi nhận khoản lỗ lớn từ việc bán trái phiếu doanh nghiệp và chứng chỉ tiền gửi. Đặc biệt, nợ liên quan đến các nhóm doanh nghiệp bất động sản như Trung Nam tạo áp lực lớn.
4. Đầu tư trái phiếu:
   • 2021-2022:
     • VND tích cực đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp và các tài sản có thu nhập cố định, đặc biệt từ các ngành ngân hàng và bất động sản. Đây là nguồn thu ổn định trong điều kiện thị trường biến động.
   • 2023:
     • Khủng hoảng trái phiếu doanh nghiệp tại Việt Nam làm giảm hiệu quả đầu tư. Một số trái phiếu của nhóm doanh nghiệp bất động sản phải trích lập dự phòng.
5. Hoạt động quản lý quỹ và dịch vụ tài chính khác:
   • 2021-2022:
     • Lãi suất thấp giúp chi phí vốn của VND ở mức tối ưu, tạo điều kiện mở rộng hoạt động cho vay.
   • 2023:
     • Lãi suất tăng cao làm tăng chi phí huy động vốn, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận.

• Giai đoạn 2012-2016: Lợi nhuận tăng trưởng đều đặn nhờ sự phục hồi của thị trường chứng khoán sau khủng hoảng 2008-2010.
• Giai đoạn 2017-2020: Giai đoạn bùng nổ của thị trường, VND ghi nhận lợi nhuận lớn từ hoạt động môi giới và tự doanh.
• Giai đoạn 2021-2023: Sự mở rộng của hoạt động margin lending và đầu tư trái phiếu giúp VND duy trì lợi nhuận, mặc dù thị trường biến động mạnh.

Giai đoạn 2022-2023, VNDirect (VND) đối mặt với nhiều khó khăn lớn trong hoạt động tự doanh, đặc biệt từ các khoản đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp và chứng chỉ tiền gửi:

1. Tác động từ giá cổ phiếu giảm mạnh

• Bối cảnh:
  • Thị trường chứng khoán Việt Nam trải qua giai đoạn giảm mạnh trong năm 2022 khi VN-Index từ mức đỉnh 1.500 điểm vào cuối 2021 giảm xuống dưới 900 điểm vào cuối 2022. Thanh khoản giảm sút đáng kể.
• Tác động tài chính:
  • Giá trị danh mục tự doanh giảm đáng kể. Các mã cổ phiếu VND nắm giữ, như C4G và LTG, ghi nhận mức giảm lần lượt 11% và 55% trong 2023.
  • VND phải bán ra một số tài sản với mức giá thấp hơn giá mua để cải thiện thanh khoản. Điều này gây ra khoản lỗ lớn cho các mã đã giảm sâu.
  • Năm 2023, VND ghi nhận một phần lỗ từ việc xử lý trái phiếu doanh nghiệp khó thu hồi, ảnh hưởng đến tỷ lệ lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE), giảm từ mức cao khoảng 12-15% trong giai đoạn 2020-2021 xuống còn dưới 10% vào 2023.

2. Lỗ từ bán trái phiếu doanh nghiệp và chứng chỉ tiền gửi

• Trái phiếu doanh nghiệp:
  • Năm 2023, khủng hoảng trái phiếu tại Việt Nam bùng phát do quy định chặt chẽ hơn và niềm tin nhà đầu tư suy giảm, đặc biệt với các doanh nghiệp bất động sản.
  • VNDirect ghi nhận lỗ lớn từ việc bán trái phiếu của các doanh nghiệp không còn khả năng thanh toán đúng hạn.
  • Một số khoản đầu tư phải trích lập dự phòng, điển hình là nợ từ nhóm Trung Nam gần 3.000 tỷ đồng, tương đương 15% vốn chủ sở hữu.
• Chứng chỉ tiền gửi:
  • Giá trị giảm do lãi suất tăng mạnh, làm suy giảm giá trị hiện tại của các công cụ có thu nhập cố định.
  • VND buộc phải bán cắt lỗ một số khoản để bảo toàn thanh khoản.

3. Biện pháp ứng phó của VNDirect

• Tái cơ cấu danh mục đầu tư:
  • VND đã chuyển hướng đầu tư sang các sản phẩm tài chính ít rủi ro hơn, như chứng chỉ tiền gửi từ các ngân hàng thương mại uy tín, mặc dù lợi suất thấp hơn.
  • Giảm tỷ trọng cổ phiếu trong danh mục tự doanh, tập trung vào các mã an toàn và có tiềm năng dài hạn hơn.
• Quản lý rủi ro tín dụng:
  • Tăng cường trích lập dự phòng cho các khoản nợ khó đòi. Điều này gây áp lực ngắn hạn lên lợi nhuận, nhưng giúp giảm rủi ro trong dài hạn.
  • Hợp tác với các doanh nghiệp phát hành để cơ cấu lại trái phiếu, kéo dài thời gian trả nợ hoặc chuyển đổi thành các tài sản khác.
• Đa dạng hóa nguồn doanh thu:
  • Tăng cường các dịch vụ quản lý tài sản và tư vấn đầu tư để thu hút dòng vốn từ nhà đầu tư tổ chức và cá nhân, giảm sự phụ thuộc vào tự doanh.